Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời chưa được bao lâu thì thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta một lần nữa. Với tinh thần quật cường, kiên quyết bảo vệ thành quả cách mạng, giữ vững nền độc lập cho Tổ quốc, quân và dân ta đã anh dũng để chiến đấu, nhiều đồng bào, chiến sỹ đã hy sinh, cống hiến xương máu, sức lực trên các chiến trường.

Để góp phần xoa dịu nỗi đau mất mát của gia đình các chiến sĩ, đồng bào, đầu năm 1946 Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã vận động thành lập tổ chức lấy tên gọi là Hội giúp binh sĩ bị nạn và Chủ tịch Hồ Chí Minh được mời làm Chủ tịch danh dự của Hội. Tháng 6/1947, đại biểu của Tổng bộ Việt Minh, Trung ương Hội phụ nữ Cứu quốc, Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc, Cục Chính trị quân đội quốc gia Việt Nam, Nha Thông tin Tuyên truyền và một số địa phương đã họp bàn và nhất trí chọn ngày 27 tháng 7 là ngày “Thương binh toàn quốc”. Từ đó hàng năm cứ vào dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều gửi thư, quà thăm hỏi, động viên, nhắc nhở mọi người phải biết ơn và hết lòng giúp đỡ thương binh, gia đình liệt sỹ.

Thấu hiểu nổi hy sinh, mất mát của chiến sĩ, đồng bào trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, trong các tác phẩm để lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng viết: “Thương binh là những người đã hy sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ đồng bào, vì lợi ích của Tổ quốc, của đồng bào, mà các đồng chí chịu ốm đau, què quặt. Vì vậy Tổ quốc, đồng bào phải biết ơn, phải giúp đỡ những người con anh dũng ấy"; "Sự hy sinh anh dũng của liệt sĩ đã làm cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do. Nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn các liệt sĩ" 

Từ sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh càng quan tâm hơn đến công tác thương binh, liệt sỹ. Điều này thể hiện sự tiếp nối truyền thống “hiếu nghĩa bác ái”, lòng quý trọng và biết ơn của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đối với những người đã hy sinh, cống hiến vì độc lập, tự do và thống nhất của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.

Từ tháng 7 năm 1955, Đảng và Nhà nước ta quyết định đổi “Ngày Thương binh toàn quốc” thành “Ngày Thương binh - Liệt sỹ” để ghi nhận những hy sinh lớn lao của đồng bào, chiến sĩ cả nước cho chiến thắng vẻ vang của toàn dân tộc.  

Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa" của dân tộc và khắc ghi sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trải qua 76 năm, các chính sách, chế độ ưu đãi người có công với cách mạng và gia đình người có công với cách mạng đã được Đảng, Nhà nước ta nghiên cứu, bổ sung và điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ. Có nhiều chế độ chính sách đãi ngộ được thực hiện tốt góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người có công, điển hình như các phong trào: Chăm lo nâng cao mức sống gia đình chính sách người có công với cách mạng; phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam Anh hùng; xây dựng và sửa chữa nhà tình nghĩa; hỗ trợ gia đình chính sách có hoàn cảnh khó khăn; thường xuyên tổ chức thăm hỏi, động viên, tặng quà cho thân nhân liệt sĩ, thương binh, bệnh binh và người có công với cách mạng nhân dịp lễ, Tết Nguyên đán hằng năm. Đây là những việc làm có ý nghĩa thiết thực, nhằm khích lệ, động viên bù đắp một phần nhỏ so với sự hy sinh, cống hiến của các đối tượng chính sách người có công với cách mạng.

Đại hội đại biểu toàn quổc lần thứ XIII của Đảng tiếp tục khẳng định trong những năm tới, tiếp tục: “Thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của Nhân dân...”. Để phát huy được những kết quả đã đạt được, đồng thời thực hiện tốt hơn nữa truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", trong thời gian tới các cấp ủy, chính quyền, địa phương, các cơ quan, đơn vị cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng hơn nữa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, người có công trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân; qua đó giáo dục truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Phát huy đạo lý nhân văn của dân tộc, quyết tâm đưa công tác chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng trở thành một nét đẹp trong đời sống của nhân dân, thể hiện bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, tạo điều kiện củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.